İlk Bilgisayar

Günümüzde sıradan bir cihaz olarak kabul edilen bilgisayarın, tarihsel yolculuğunun nasıl başladığı pek çok kişi tarafından merak edilir. Çok değil bundan 30 sene öncesine kadar pek çok kişinin hakkında hiçbir fikir sahibi olmadığı bilgisayarlar, aslında çok daha eski zamanlarda geliştirilmiştir. Dünyanın ilk bilgisayarı geliştirilmeden evvel bu yolun yapı taşları farklı cihazlarla ve gereçlerle döşenmiştir.

Bilgisayar; verileri işleyen, depolayan, program ve oyunları aktif olarak kullanmanızı sağlayan ayrıca internet erişimi ile farklı işlevleri de yerine getiren bir cihazdır. Akıllı telefon, tablet, akıllı saat gibi cihazların atası ilk bilgisayardır. Teknolojinin gelişmesi ile beraber cihazlar şekil değiştirmiş daha fazla ergonomik tasarımlar, gelişmiş fonksiyonlar ortaya çıkmıştır.

İlk Bilgisayar Öncesi Girişimler

Tarihteki ilk bilgisayar ortaya çıkmadan önce farklı cihazlar geliştirilmiş ve adeta bilgisayara zaman içerisinde adım adım yaklaşılmıştır. Bilgisayarla ilişkilendirilebilecek ve en basit sistem sayılacak icat abaküstür. Yaklaşık 3000 yıl evveline dayanan bir tarihte geliştirilen abaküs, basit matematik işlemlerinin yapılması için kullanılır.

Tarihler 1642 yılını gösterdiğinde Blaise Pascal devreye girer. Blaise Pascal hem matematikçi hem de filozof olan Fransız bir bilim insanıdır. Pascal’ ın geliştirdiği hesap makinesi, ondalık sayılarla işlem yapabilecek özelliklere sahiptir.

1670’ li yıllarda Pascal gibi matematikçi ve filozof olan Gottfried Wilhelm Leibniz tarafından yeni bir makine geliştirilir. Makine basit dört işlemin yanı sıra karekök alma işlemini de yapmasıyla fark yaratır. Ancak Pascal ve Leibniz tarafından geliştirilen cihazların kullanımı çok fazla yaygınlaşmamıştır.

Gelelim Charles Babbage’ a. Tüm dünyada pek çok otorite tarafından bilgisayarın babası Charles Babbage kabul edilir. Fark motoru ismini verdiği bir cihaz geliştiren Babbage, 1791-1871 tarihleri arasında yaşamıştır. 1821 yılında çeşitli hesaplamalar yapma yeterliliğine sahip olan fark motoru ile yola çıkan Babbage, 1832 yılında ise analitik motoru geliştirir. Analitik motor, 1952 yılında son haline ulaştığında günümüzde kullanılan bilgisayarların bazı fonksiyonlarını yerine getirebiliyordu.

Babbage’ nin fark motoru ile başlayan yolculuğu, o dönemki yetersizliklerden kaynaklı olarak başarıya ulaşamamıştır. Fark motoru ve analitik motor hükümetten hibe alamayınca sona erdirilen projeler olarak tarihin tozlu sayfalarındaki yerini almıştır.

Bilgisayara ulaşma yolunda delikli kartlardan da bahsetmek gerekir. Delikli kartların otomatik bir şekilde okunmasını sağlayan makineler sayesinde iş akış sürelerinin azalmasına ciddi bir katkı sunulmuştur. Delikli kartları bir bellek olarak nitelendirmek mümkündür.

İlk Bilgisayar Eniac

Elektroniği bilgisayarları incelerken ilkler her zaman önemlidir. Sistemin sürekli üzerine koyarak ilerlemesi sayesinde gelinen noktanın bu denli ileri seviyede olmasında, eski cihazların önemi büyüktür. Bu noktada “İlk bilgisayarı kim buldu?” sorusunun yanıtı da merak edilir. Bilgisayarın ilk hali, bugünkü görüntüsünden oldukça uzaktır. İlk bilgisayarın adı ENIAC’ tır. İlk bilgisayar adı ENIAC’ ın açılımı Electronic Numerical Integrator And Computer şeklindedir. ENIAC, Türkçeye Elektronik sayısal entegratör ve hesaplayıcı olarak çevrilir. “İlk bilgisayar kaç kilo?” sorusu da merak edilen bir konudur. Bu soruya yanıt olarak “30 ton ağırlığındaydı.” diyebiliriz. Bilgisayar ENIAC, genişliğiyle de büyük bir alanı kaplıyordu. 167 m² genişliğe sahip olan ilk çıkan bilgisayar için ilk siparişin kimden geldiği de merak edilen bir konudur.

Bir ilk olarak kabul edilen ENIAC, 1941 yılında ABD ordusu tarafından talep edilir. Gelen talep üzerine İkinci Dünya Savaşı yıllarında bilim insanları tarafından gizli olarak üretime başlanır. İlk bilgisayar ENIAC’ ın üretimi Pennsylvania Üniversitesi’ ne ait elektrik mühendisliği okulu Moore School of Electrical Engineering tarafından yapılır. “Bu bilgisayarı kim icat etti?” diye araştıranların ulaştığı sonuç John Mauchly ve Presper Eckert isimleridir. Bu bilim insanları tarafından icat edilen ENIAC’ ın yapımı 4 yılda tamamlanmıştır.

“İlk bilgisayar ne zaman icat edildi?” sorusunun yanı sıra ne amaçla kullanıldığı da merak edilir. Top ve füze menzillerinin hesaplanmasında kullanılan bir bilgisayar olarak ENIAC, ilk defa tam manasıyla 1947 yılında kullanılır. Savaş için tasarlanan bir bilgisayar olan ENIAC, savaştan sonra farklı amaçlarla kullanılmaya başlandı. Kullanım alanlarını şu şekilde sıralayabiliriz:

• Savaştan sonra hava tahmini için kullanımının yaygın olduğunu söyleyebiliriz.
• Atom enerjisi alanında da kullanılarak farklı araştırmalara öncülük etmiştir.
• Kozmik ışın alanında ENIAC’ tan faydalanılmıştır.
• Rastgele sayı hesaplamalarında, rüzgâr tünellerinin tasarlanmasında ve farklı araştırmalarda ENIAC teknolojisinden yararlanılarak, yeni icatların yapılmasına zemin hazırlanmıştır.

İlk bilgisayar resmi ve ENIAC’ tan kalan parçaları görmek isterseniz Amerikan Ulusal Müzesi’ ni ziyaret edebilirsiniz.

İlk Kişisel Bilgisayar

“İlk bilgisayarı kim icat etti?” sorusuna verilen cevaplarda, genellikle kişisel kullanıma yönelik cihazların mucitlerinden bahsedilmez. “İlk bilgisayar kaç yılında icat edildi?” dediğimizde ise genellikle 1940’ lı yıllarda üretilen ENIAC’ tan bahsedilir. ENIAC, askeri kullanıma yönelik icat edilmiştir.

Kişisel kullanıma yönelik ilk elektronik bilgisayar 1975’ te üretilir. Altair 8800 adı verilen cihaz,  ilk masaüstü bilgisayar olarak değerlendirilemez. Ancak bir TV’ ye bağlanarak kullanılabilen bir cihaz olarak Altair 8800’ ü tanımlamak mümkündür. Zaman içerisinde gelişen teknoloji ile beraber Altair 8800’ e kıyasla daha kullanışlı tasarımlar ortaya çıkmıştır.

Kişisel bilgisayarın atalarından biri de Osborne 1 isimli taşınabilir modeldir. Osborne 1 ve günümüzdeki bilgisayarlar arasında pek çok benzerlik vardır. Ayrıca bu cihazı ilk dizüstü bilgisayar olarak da değerlendirmek mümkündür. Çünkü cihaz, taşınabilir boyutlardadır. Osbone 1’ in satışa sunulduğu tarih 1981’ dir. Cihazın ağırlığı 10,7 kg’ dır. Ekran genişliği ise 5 inçtir. Bellek kapasitesi 64 GB olan Osborne 1’ de iki adet disket sürücüsü yer alır.

Dünya genelinde yaşanılan gelişmelerin yanı sıra Türkiye’ de de bilgisayar kullanımının geçmişi merak edilir. “Türkiye’ ye ilk bilgisayarı kim getirdi?” sorusunun yanıtı Karayolları Genel Müdürlüğüdür. Türkiye’ de ilk bilgisayar IBM-650 Data Processing Machine’ dir. Kişisel kullanıma yönelik olmayan bu bilgisayar, bir dakika içerisinde 78 bin toplama ve çıkarma işlemini yapabilecek kapasitededir. Bir dakikada 5000 kez çarpma yapan, 138 bin mantıksal işlemi gerçekleştirebilen bilgisayar, Assembler ve Fortran olarak adlandırılan programlama dilleri ile çalışmaktadır. İlkler söz konusu olduğunda bilgisayarın yanı sıra şu ilklere de değinmek gerekir:

• Bilinen ilk bilgisayar virüsü 1982 yılında üretilen Elk Cloner’ dir.
• İlk bilgisayar programcısı Asa Lovelace’ dir.
• İlk tablet bilgisayar Alan Kay tarafından Dynabook adıyla 1968 yılında geliştirilmiştir.
• İlk bilgisayar oyunu Tennis for Two adı verilen ve 1958 yılında geliştirilen oyundur.

Özetle Merak Edilen Soru ve Cevaplar

İlk Bilgisayarın Adı	ENIAC
İlk Bilgisayar Ne Zaman İcat Edildi?	1941 – 1945
İlk Bilgisayarı Kim İcat Etti?	John Mauchly ve Presper Eckert
İlk Kişisel Bilgisayar	1981 IBM PC
İlk Yapılan Bilgisayar Kaç Kilo?	30 ton
İlk Yapılan Bilgisayarın Ebatı?	167 metrekate
İlk Bilgisayarın Maliyeti	500.000 dolar